De Nederlandse industrie heeft de afgelopen eeuw een indrukwekkende groei doorgemaakt. Sinds 1923 is de productie bijna twintig keer toegenomen, wat neerkomt op een gemiddelde groei van 3 procent per jaar. Deze ontwikkeling ging gepaard met grote veranderingen in de samenstelling van de industrie. Het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) belicht deze transformatie in het kader van zijn 125-jarig bestaan.
De oudste CBS-statistieken over industriële productie dateren uit 1922. Destijds waren sectoren zoals textiel, scheepsbouw en voedselverwerking toonaangevend. Na de Tweede Wereldoorlog speelde de wederopbouw een cruciale rol in het stimuleren van de industriële groei. In 1974 was de productie meer dan vier keer zo groot als in 1949. De oliecrises in de jaren zeventig brachten echter stijgende kosten en stagnatie met zich mee. Vanaf de jaren tachtig verplaatsten diverse industrieën hun productie naar landen met lagere loonkosten, waardoor de nadruk in Nederland verschoof naar hoogwaardige en innovatieve productie. Ondanks uitdagingen zoals de financiële crisis en de coronapandemie is de industriële productie sinds 2000 blijven groeien.
Sectoren in transitie
De textiel-, kleding- en lederindustrie beleefde vanaf de jaren vijftig een bloeiperiode, met een piek in de jaren zestig. Daarna begon de productie te krimpen door toenemende concurrentie uit lagelonenlanden. In 2023 lag de productie in deze sector aanzienlijk lager dan op het hoogtepunt, met een halvering voor kleding en leer en een kwart minder voor textiel.
De tabaksindustrie kende een sterke groei tot de jaren zeventig, maar kromp daarna drastisch door strengere regelgeving en een afname in de vraag. Tegenwoordig is de productie met 97 procent gedaald ten opzichte van de piek in 1973.
De machine-industrie is daarentegen een belangrijke groeisector gebleken. Sinds 1990 is de productie meer dan vervijfvoudigd, met een focus op geavanceerde technologieën zoals machines voor de halfgeleider- en medische sector. Vooral na 2016 heeft deze industrie een sterke stijging doorgemaakt.
Arbeidsmarkt en productiviteit
Honderd jaar geleden werkte bijna 28 procent van de beroepsbevolking in de industrie, een aandeel dat groeide tot een piek van een derde in 1960. Sindsdien is dit aandeel gestaag afgenomen en bedroeg het in 2023 iets meer dan 8 procent. Ondanks de daling in werkgelegenheid is de productie blijven groeien, mede dankzij een stijgende arbeidsproductiviteit.
